Ceadaítear leis an gcuid is mó de chórais do ghníomhachtú spárálaithe scáileáin tar éis tréimhse neamhghníomhaíochta ar ríomhaire, áit a n-éilítear pasfhocal chun rochtain a athbhunú. Is úsáideach atá an gníomhachtú uathoibríoch glasála sin mar nach mór don úsáideoir gníomh dearfach a dhéanamh gach uair a fhágann sé/sí an ríomhaire gan aon duine ina bhun i gcás nach mór stáisiún oibre a ghlasáil de láimh.

Beag beann ar an modh a n-úsáideann eagraíocht é, ba cheart ríomhairí a bheith glasáilte nuair nach bhfuil aon duine ina mbun. Ní hé amháin go mbaineann sé sin le ríomhairí atá i limistéir phoiblí ach baineann sé le gach ríomhaire freisin. Ní fiú córas rialaithe rochtana a bheith i bhfeidhm más rud é gur féidir le ball foirne ar bith rochtain a fháil ar ríomhairí nach bhfuil aon duine ina mbun, nó má úsáidtear pasfhocal comhroinnte.

Is é is criptiú ann ná an próiseas um fhaisnéis a stóráiltear ar fheiste a ionchódú agus is féidir leis a bheith ina chiseal úsáideach eile slándála. Meastar é a bheith ina bheart éigeantach slándála i gcás go stóráiltear sonraí pearsanta ar fheiste iniompartha nó i gcás go dtarchuirtear sonraí pearsanta thar líonra poiblí. Faoi mar atá amhlaidh i gcás pasfhocal, ní fiú an beart sin a dhéanamh mura gcoinnítear sábháilte an eochair a theastaíonn chun na sonraí a dhíchriptiú. Ba cheart an eochair na caighdeáin chastachta a theastaíonn le haghaidh pasfhocal faoi rannán 4.1 thuas a chomhlíonadh.

Mar thoradh ar an dul chun cinn teicneolaíochta a bheith chomh mear sin, ní féidir a bheith saintreorach maidir leis an gcaighdeán criptiúcháin lena n-áiritheofaí nach mbeadh daoine aonair neamhúdaraithe in ann sonraí a rochtain. I láthair na huaire, ghlacfaí le criptiú diosca iomláin 256 ghiotán mar chaighdeán inghlactha. Aithnímid go bhfuil roghanna eile á dtabhairt ar aghaidh ag an margadh chun criptiú sábháilte a dhéanamh ar shonraí a bhféadfadh nach mbeadh criptiú diosca iomláin ag teastáil ina leith agus a bheadh in ann an toradh slándála céanna a bhaint amach dá n-úsáidfeadh an t-úsáideoir i gceart iad.

Ní hé amháin go dteastaíonn bogearraí frithvíris chun ionfhabhtuithe ón Idirlíon (ionfhabhtuithe trí ríomhphost nó ionfhabhtuithe ón nGréasán araon) a chosc ach teastaíonn siad freisin chun víris a d’fhéadfadh teacht as feistí iniompartha amhail méaróga cuimhne (ar cheart a n-úsáid a theorannú go docht) a chosc. Níl aon phacáiste frithvíris in ann gach ionfhabhtú a chosc mar nach nuashonraítear iad ach amháin mar fhreagairt d’ionfhabhtuithe. Tá sé ríthábhachtach go nuashonraítear bogearraí den sórt sin ar bhonn rialta agus go dtacaíonn na beartais le faireachas ó thaobh bagairtí féideartha de. Bealach úsáideach is féidir ionfhabhtuithe a chosc is ea beartas á shonrú nár cheart ceangaltáin ríomhphoist ó fhoinsí nach rabhthas ag coinne leo a oscailt.

Tá balla dóiteáin ina bhunriachtanas i gcás go bhfuil aon nascacht sheachtrach ann, bíodh sí chuig líonraí eile nó chuig an Idirlíon. Tá sé tábhachtach go gcumraítear ballaí dóiteáin i gceart mar gur uirlis ríthábhachtach iad le haghaidh iarrachtaí rochtain neamhúdaraithe a fháil a chomhrac. Tá méadú tagtha ar a thábhachtaí atá ballaí dóiteáin mar go mbíonn ag méadú ar an méid a bhaineann eagraíochtaí agus daoine aonair úsáid as naisc Idirlín atá "curtha air de shíor", rud a fhágann go bhfuil siad i mbaol méadaithe ionsaí.

Is iad paistí na nuashonruithe is déanaí ó chruthaitheoir do bhogearraí córas oibriúcháin nó do bhogearraí feidhmchláir. De ghnáth, cuimsítear iontu deisiúcháin ar ábhair imní fhéideartha slándála agus is féidir leo a bheith ina n-uirlis thábhachtach le haghaidh cosc a chur ar haiceáil nó ar ionsaithe bogearraí mailíseacha. Ba cheart d’eagraíochtaí a áirithiú go bhfuil nósanna imeachta bainistíochta paistí atá rialta, comhsheasmhach agus cuimsitheach i bhfeidhm acu. Nuair is féidir, is amhlaidh, sula suiteáiltear na paistí is déanaí, gur dea-chleachtas é na paistí sin a shuiteáil i dtimpeallacht tástála chun a áirithiú nach gcruthóidh na paistí aon fhadhbanna eile le do chórais. Ba cheart taifead a choinneáil den dáta agus den phaiste a suiteáladh ar chóras freisin.

I gcás go gceadaítear do bhall foirne/do chonraitheoir rochtain a fháil ar an líonra ó láthair chian (e.g. ón mbaile nó ó chuairt as an láithreán), cruthaíonn an rochtain sin laige fhéideartha sa chóras, go háirithe nuair a fhaightear an rochtain ó líonra gan sreang. Chuige sin, ba cheart an gá leis an rochtain sin a mheasúnú go cuí agus ba cheart bearta slándála a athmheasúnú sula ndeonaítear cianrochtain. Más féidir déanamh amhlaidh, níor cheart an rochtain a thabhairt ach amháin do sheoltaí sonracha IP. Ba cheart tús áite a thabhairt do shlándáil nuair atá rochtain á deonú d’eagraíochtaí comhpháirtíochta.

Gnéithe tábhachtacha den riosca sin a bhainistiú iad bearta slándála teicniúla, measúnuithe slándála, comhaontuithe conarthacha atá ar aon dul le ceanglais an Rialacháin Ghinearálta maidir le Cosaint Sonraí agus le ceanglais an Achta um Chosaint Sonraí, 2018, agus caighdeáin chomhaontaithe um bainistíocht sócmhainní comhroinnte. Tá sé mar fhreagracht ar an rialaitheoir sonraí a áirithiú nach féidir slándáil an chórais a chur i mbaol, beag beann ar an modh trína bhfaigheann úsáideoir cianrochtain ar a c(h)óras. Ba chóir cuimhneamh ar fhíordheimhniú ilfhachtóra le haghaidh a léithéid de rochtain sa chomhthéacs seo.

Is féidir líonra a fhágáil neamhchosanta ar ionsaí i gcás go bhfaightear rochtain ar fhreastalaí trí nasc gan sreang. Is féidir leis an timpeallacht fhisiciúil ina n-oibrítear córais den sórt sin a bheith ina toisc nuair atáthar ag déanamh amach an bhfuil nó nach bhfuil laigí ann i slándáil an chórais. Faoi mar atá amhlaidh i gcás cianrochtana, ba cheart líonraí gan sreang a mheasúnú ar fhorais slándála in ionad iad a mheasúnú ar bhonn a n-éascaíochta úsáide ina haonar. Ní mór do rialaitheoirí sonraí a áirithiú go bhfuil slándáil leordhóthanach i bhfeidhm ar an líonra trí bhearta cuí criptiúcháin a dhéanamh nó trí fheistí údaraithe a shonrú, mar shampla.

Tá leochaileachtaí ar leith bainteach le húsáid a bhaint as líonraí WiFi gan slándáil de chuid tríú páirtithe (e.g. na líonraí sin a chuirtear ar fáil in aerfoirt agus in óstáin, i measc nithe eile). Is féidir le feiste a úsáideann líonra den sórt sin bheith neamhchosanta ar ionsaithe a dhéantar ó mheaisíní eile ar an líonra. Ba cheart dea-bhalla dóiteáin a shuiteáil ar an bhfeiste iniompartha chun ionsaithe den sórt sin a chosc. Níor cheart an fheiste a nascadh leis an líonra ach amháin nuair is gá. Nuair atá WiFi gan slándáil á úsáid chun sonraí pearsanta nó sonraí íogaire a tharchur, ba cheart seisiún sábháilte Gréasáin a bheith i bhfeidhm chun na sonraí a chosaint.

Is leochaileach go háirithe i leith gadaíochta agus caillteanas de thimpiste atá ríomhairí glúine, méaróga cuimhne, fóin chliste agus cineálacha eile feiste iniompartha. I gcás go measann rialaitheoir sonraí gur gá sonraí pearsanta a stóráil ar fheiste iniompartha, ba cheart an fheiste sin a bheith criptithe. Ba cheart criptiú diosca iomláin a úsáid chun maolú a dhéanamh ar stóráil comhad lasmuigh de dheighleán criptithe den diosca. I gcás fóin chliste, ba cheart pasfhocal láidir a éileamh ar chumrú agus tar éis neamhghníomhaíocht a mhaireann roinnt nóiméad freisin. I gcás go gcailltear feiste den sórt sin, ba cheart bearta a dhéanamh lom láithreach chun a áirithiú go ngníomhachtófar an tsaoráid cianghlanta cuimhne. Ba cheart do bhaill foirne a leithdháiltear feistí den sórt sin orthu bheith ar an eolas faoi na nósanna imeachta ábhartha.

Bainfear an bonn ó chórais rialaithe rochtana agus ó bheartais slándála mura féidir leis an gcóras mí-úsáidí a shainaithint. Dá bharr sin, ba cheart córas a bheith in ann an t-ainm úsáideora a fuair rochtain ar chomhad agus am na rochtana sin a shainaithint. Ba cheart loga a chruthú freisin de na hathruithe a rinneadh, mar aon le hainm an údair/an eagarthóra.

Is féidir logaí agus rianta iniúchóireachta a úsáid chun cabhrú leis an gcóras slándála a riar go héifeachtach agus is féidir leo tabhairt ar bhaill foirne gan mí-úsáid a bhaint as an gcóras. Ba cheart a chur in iúl don fhoireann go bhfuil logáil i bhfeidhm agus go n-athbhreithnítear logaí úsáideora go rialta. Ní hé amháin gur cheart díriú a leagan i bpróisis faireacháin ar líonraí, ar chórais oibriúcháin, ar chórais bhraite ionróirí agus ar bhallaí dóiteáin, ach ba cheart seirbhísí cianrochtana, feidhmchláir Ghréasáin agus bunachair shonraí a chur ar áireamh iontu freisin. Is féidir le córais logála go leor faisnéise a ghiniúint agus, chun iad a úsáid go héifeachtach, is dócha go gcabhródh modh uathoibríoch ar nós Monatóir Teagmhais Córais Faisnéise (SIEM) chun scagadh a dhéanamh agus chun foireann slándála a chur ar a n-airdeall faoi iontrálacha neamhrialta rianta iniúchta.

Gníomhaíonn córas braite ionróirí mar chóras inmheánach aláraim a dhéanann faireachán ar ghníomhaíochtaí mailíseacha ar líonra nó ar chóras agus a thugann tuairisc orthu. Aidhm eile atá le córais den sórt sin is ea ionsaithe a dhéantar ó áiteanna laistigh den chóras a bhrath. Ba cheart d’aon eagraíocht a phróiseálann méideanna móra sonraí pearsanta córas braite ionróirí a bheith in úsáid agus gníomhachtaithe aige. I gcás go ngintear foláirimh/imeachtaí le haon chórais den sórt sin, ní mór córas fiúntach a bheith i bhfeidhm chun iad a scrúdú ar bhealach tráthúil. Is é an aidhm atá leis sin go gcabhrófar le gníomhaíocht neamhghnách a shainaithint agus go ndéanfar beart ceartaitheach lom láithreach má tá sárú leanúnach slándála ann.

Tá córas cúltaca ina mhodh bunriachtanach le haghaidh athshlánú tar éis sonraí a chailleadh nó a léirscriosadh. Cé gur cheart córas de chineál éigin a bheith i bhfeidhm, beidh minicíocht agus cineál an chúltaca ag brath ar an gcineál eagraíochta agus ar chineál na sonraí atá á bpróiseáil, i measc nithe eile. Is ionann na caighdeáin slándála do shonraí cúltaca agus na caighdeáin slándála sin do shonraí beo.

Is féidir le meancóga teacht chun cinn am ar bith, fiú má úsáidtear na córais is fearr dearadh. Mar chuid de bheartas slándála sonraí, ba cheart d’eagraíocht bheith ar an eolas faoi cad a dhéanfadh sí i gcás sárú sonraí chun go mbeidh sí réidh le freagairt. Seo iad roinnt ceisteanna a d’fhéadfá do mhachnamh a dhéanamh orthu:

• Cad a dhéanfadh d’eagraíocht i gcás teagmhas sárú sonraí?
• An bhfuil beartas i bhfeidhm ag d’eagraíocht ina sonraítear cad is sárú sonraí ann? (Ní fholaíonn sé méaróga cuimhne/dioscaí/ríomhairí glúine caillte amháin. D’fhéadfadh go bhfolódh sé freisin cailleadh an rialaithe ar shonraí pearsanta a chuirtear de chúram ar eagraíochtaí, lena n-áirítear rochtain mhíchuí ar shonraí pearsanta ar chórais na heagraíochta nó seoladh sonraí pearsanta chuig na daoine míchearta).
• Conas a bheadh a fhios agat gur fhulaing d’eagraíocht sárú sonraí? An dtuigeann foireann na heagraíochta (ar gach leibhéal) na himpleachtaí a ghabhann le sonraí pearsanta a chailleadh?
• Ar shonraigh d’eagraíocht cé na daoine ar cheart do bhaill foirne dul i dteagmháil leo má chaill siad rialú ar shonraí pearsanta?
• An dtugtar mionsonraí soiléire i mbeartas na heagraíochta faoi cé atá freagrach as déileáil le teagmhas?
• An gcumhdaítear le beartas d’eagraíochta na ceanglais um thuairisciú éigeantach sáruithe (nuair is infheidhme) faoin Acht um Chosaint Sonraí, 2018, faoin Rialachán Ginearálta maidir le Cosaint Sonraí, agus/nó faoi na Rialacháin Ríomhphríobháideachais (I.R. Uimh. 336 de 2011) (riachtanais nua inúsáidteachta agus athléimneachta san áireamh)?

Nuair a fhaigheann siad réidh de threalamh atá as feidhm nó nach bhfuil ag teastáil a thuilleadh, tugann a lán rialaitheoirí sonraí deis don fhoireann an trealamh a cheannach nó deonaíonn siad do charthanais iad. Tá sé mar fhreagracht ar an rialaitheoir sonraí a áirithiú go ndearnadh na sonraí go léir a stóráladh roimhe sin ar na feistí a bhaint sula bhfaightear réidh díobh. Ní leor tiomántáin chrua na bhfeistí a fhormáidiú amháin mar gur féidir na sonraí a aisghabháil fós. Tá bogearraí ar fáil le haghaidh ábhar an tiomántáin chrua a fhorscríobh le sraith uimhreacha 1 agus 0 chun a áirithiú nach mbeifear in ann sonraí roimhe a aisghabháil. Ag brath ar chineál na sonraí a stóráiltear, moltar go bhforscríobhfaí tiomántáin chrua idir trí huaire agus cúig huaire.

I gcás nach bhfuil na feistí á n-athchúrsáil/á n-athúsáid, is féidir na tiomántáin chrua a scriosadh go fisiciúil nó a dhíghabhsáil (modh chun sonraí a léirscriosadh ó fheiste stórála maighnéadaí).

Tá sé tábhachtach breithniú a dhéanamh ar na cineálacha difriúla trealaimh a bhféadfadh go mbeadh sonraí pearsanta orthu. Seachas na samplaí soiléire amhail freastalaithe, ríomhairí agus ríomhairí glúine, is ann do roinnt feistí eile a bhféadfadh go stórálfaí sonraí pearsanta orthu. D’fhéadfadh go n-áireofaí leo fóin chliste, fótachóipeálaithe digiteacha agus meaisíní facsála, i measc nithe eile. Ní mór aon sonraí a stóráiltear ar na feistí sin a léirscriosadh freisin sula bhfaightear réidh díobh.

Beag beann ar na rialuithe teicniúla nó fisiciúla a chuirtear ar chóras, is é an beart slándála is tábhachtaí ná a áirithiú go mbíonn baill foirne ar an eolas faoi na freagrachtaí atá orthu. Níor cheart pasfhocail a scríobh síos agus a fhágáil in áiteanna áisiúla; níos cheart pasfhocail a chomhroinnt i measc comhghleacaithe; níor cheart ceangaltáin ríomhphoist nach rabhthas ag coinne leo a oscailt gan iad a scagthástáil le bogearraí frithvíris ar dtús. Modh éifeachtach cosanta in amanna is ea oiliúint éifeachtach a chur ar fhostaithe sna rioscaí a bhaineann le sonraí a chur i gcontúirt, ina ról maidir leis an méid sin a chosc agus i bhfreagairt a thabhairt i gcás fadhbanna. I gcás a lán eagraíochtaí, socraíonn siad beartais slándála agus nósanna imeachta slándála ach teipeann orthu iad a chur chun feidhme go comhsheasmhach. Chun cuidiú le hoiliúint éifeachtach, d’fhéadfaí seisiúin oiliúna a chur ar fáil atá bunaithe ar shuíomhanna féideartha.

Cuid thábhachtach de chóras ar bith a bhfuil mar aidhm leis sonraí pearsanta a chosaint iad rialuithe atá dírithe ar chuntasacht an duine aonair agus na heagraíochta agus a áirithiú go gcomhlíonfar na beartais. Aithnigh rialuithe éigeantacha ar dtús agus déan cinnte de go gcuirtear na rialuithe sin chun feidhme ar fud na heagraíochta gan aon eisceacht. A luaithe atá siad i bhfeidhm, bog ar aghaidh chuig rialuithe níos sofaisticiúla a bhfuil mar aidhm leo maolú a dhéanamh ar na rioscaí atá sonrach don eagraíocht agus don chineál sonraí/do na cineálacha sonraí a phróiseáiltear.

Ní mór do rialaitheoirí sonraí nósanna imeachta a bheith i bhfeidhm acu chun athrúchán foirne a bhainistiú, lena n-áirítear feistí stórála sonraí a fháil ar ais agus ceadanna rochtana a bhaint go mear.

Is féidir le deimhniú a bheith ina mhodh úsáideach chun a thaispeáint go bhfuiltear ag comhlíonadh oibleagáidí slándála, i gcás go dtugtar le fios leis an deimhniú gur cuireadh rialuithe slándála sonraí faoi iniúchadh nó faoi athbhreithniú in aghaidh caighdeán aitheanta ag eagraíocht tríú páirtí a bhfuil dea-chlú uirthi. I gcomhthéacs na néalríomhaireachta, ba cheart do chustaiméirí a sheiceáil an féidir nó nach féidir le soláthraithe seirbhísí néalríomhaireachta cóip den deimhniú iniúchóireachta tríú páirtí sin a chur ar fáil agus dáta agus raon an deimhnithe a athbhreithniú.

I gcás go dtairgeann Soláthraithe Seirbhísí Néalríomhaireachta Clásail Samhla, is féidir gur leor tuarascáil iniúchóireachta ábhartha ó thríú páirtí a thabhairt in ionad ceart aonair chun iniúchadh. Is féidir gur míphraiticiúil ón taobh teicniúil de a bheidh iniúchtaí aonair ar shonraí a óstáiltear i dtimpeallachtaí freastalaí fhíorúlaithe ilpháirtí agus is amhlaidh dáiríre go méadóidh siad na rioscaí do na rialuithe slándála fisiciúla agus loighciúla líonra atá i bhfeidhm. Is é an rialaitheoir sonraí, áfach, atá freagrach as cinntiú go bhfuil sé/sí sásta leis na soláthairtí slándála atá déanta, agus as socrú conas is féidir é seo a thaispeáint mas gá é.